مقایسه عناصر اجرایی در نقالی و تعزیه خوانی

نقالی شاهنامه و تعزیه خوانی از هنرهای بومی ایران هستند که از دیرباز تاکنون طرفداران بسیاری داشتهاند. این دو هنر، عناصر اصلی نمایش را یکجا به روی صحنه میبرند و گزارشی هنرمندانه و موسیقایی از جدالهای تاریخی-مذهبی و پهلوانی ارائه میکنند. جستار حاضر با شیوه توصیفی-مقایسهای، دو هنر نقالی و تعزیه خوانی را از دید عناصر اجرایی مورد سنجش قرار میدهد. دو هنرمند مذکور دارای شباهتهای همچون: تقسیم دوگانه آوا یعنی: 1. «آواهای مختلف نقال در نمایش» و 2. «تقسیم بازیگران تعزیه به دو دسته مخالف خوان و موافق خوان»، «ایجاد جریان موضوعی واحد در زمینه ستیز حق و باطل و خیر و شر» و هچنین «نگاشن نمایش صحنه در نسخه و طومار» است.
از سوی دیگر، تعداد بازیگر، چهره ظاهری بازیگران، داشتن لباس مخصوص و موسیقی میان متن از وجوه افتراق بین دو هنر نقالی و تعزیه است. یافتههای پژوهش این انگاره را نیز سامان میدهد که تعزیه، گونهای منشعب از هنر نقالی است. اما نمایش تعزیه به واسطه جریان یافتن آیین و مذهب در جوهره آن، درمیان مردم بیشتر جلوه یافته و صورت ساخته پرداخته آن، روند رو به رشدی را طی کرده است و نسبت به نقالی، نمود شکوهمندتری را در عناصر اجرایی داشته است.
گردآوری: سمانه کیانی بیدگلی، اقدس فاتحی